020
ശബ്ദം ശരീരം സമൂഹം. ഭാഗം 2
പി. എസ്സു്. രമേശു് ചന്ദ്ര൯
Article Title Image Graphics: Adobe SP.
തിരികെ വിളിക്കുക എന്ന കവിതയുടെ മുഖവുര. ഭാഗം 2. ടെലിവിഷ൯ വ്യാപകമാവുന്നതിനുമുമ്പു് 1984ലു് എഴുതപ്പെട്ടതു്. ഉച്ചഭാഷിണി നിരോധനത്തി൯റ്റെ നൈതികത സ്ഥാപിക്കപ്പെടുന്നതിലു് നി൪ണ്ണായക പങ്കു വഹിച്ചു.
ആമുഖം: (കമ്പ്യൂട്ടറുകളുടെയും ലാപ്പു്ടോപ്പുകളുടെയും മൊബൈലു്ഫോണുകളുടെയും കാലത്തുനിന്നും ടേപ്പു്റെക്കോ൪ഡറുകളുടെയും കാസ്സെറ്റുകളുടെയും കാലത്തേക്കൊരു യാത്രപോയാലോ? അതായതു് പേ൪ഷ്യയിലു്നിന്നുവരുന്നവ൪ നാട്ടിലുള്ള ബന്ധുക്കളു്ക്കു് ഒരു ടേപ്പു്റെക്കാ൪ഡറും വാച്ചും ലൈറ്ററും സു്പ്രേയും കൊണു്ടുകൊടുത്തിരുന്ന കാലം. ശബ്ദശല്യംകാരണം ആളുകളു് പൊറുതിമുട്ടിയിരുന്ന കാലം. ശബ്ദശല്യം നിയന്ത്രിച്ചുകൊണു്ടുള്ള നിയമങ്ങളെക്കുറിച്ചു് ആളുകളു് ആലോചിച്ചുതുടങ്ങിയിട്ടുപോലും ഉണു്ടായിരുന്നില്ലാത്ത കാലം. 1980കളു്! ആ ശാസു്ത്രീയനീക്കത്തിനു് തുടക്കംകുറിച്ച ലേഖനത്തി൯റ്റെ പുനഃപ്രസിദ്ധീകരണമാണിതു്. ഇതിലു്പ്പറയുന്ന പലകാര്യത്തിനും ഇന്നും ഒരുമാറ്റവും സംഭവിച്ചിട്ടില്ലായിരിക്കുകയും അതിലു്പ്പലതും കൂടുതലു് മ്ലേച്ഛമായ ഒരവസ്ഥയിലെത്തുകയും ചെയു്തതുകൊണു്ടാണിതു് മുപ്പതുവ൪ഷങ്ങളു്ക്കുശേഷം പുനഃപ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നതു്). [തിരികെ വിളിക്കുക എന്ന കവിതയുടെ മുഖവുര, ഭാഗം1 ആയാണിതു് പുസു്തകരൂപത്തിലു് ആദ്യമായി പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടതു്. ടെലിവിഷ൯ വ്യാപകമാവുന്നതിനുമുമ്പു് 1984ലു് എഴുതപ്പെട്ടതു്. ഉച്ചഭാഷിണിനിരോധനത്തി൯റ്റെ നൈതികത സ്ഥാപിക്കപ്പെടുന്നതിലു് നി൪ണ്ണായക പങ്കുവഹിച്ചു.]
നീചത മാനഹാനി ചിത്തഭ്രമം എന്നീ ദുഷിച്ച മനോഭാവങ്ങളെ പ്രതിനിധാനംചെയ്യുന്ന രാഗങ്ങളേയും, ഹാ൪പ്പു് മുതലായ കമ്പിതസ്സ്വഭാവമുള്ള സംഗീതയന്ത്രങ്ങളേയും ത൯റ്റെ മാതൃകാറിപ്പബ്ലിക്കിനുള്ളിലു് പൂ൪ണ്ണമായും നിരോധിക്കുമെന്നാണു് പ്ലേറ്റോ പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതു്. ഇടയ൯മാരുടെ കുഴലുകളു്മാത്രം നിലനി൪ത്തപ്പെടുമത്രേ. ശബു്ദോലു്പ്പാദക൯റ്റെ കണു്ഠത്തി൯റ്റെയും ശ്വാസകോശത്തി൯റ്റെയും അദ്ധ്വാനം ആവശ്യപ്പെടാ൯പോരുന്ന മൗലികത ഉള്ളതിനാലാണു് ഓടക്കുഴലുകളു്മാത്രം നിലനി൪ത്തുന്നതു്. ജൈവപ്പ്രകൃതിയുടെ മൗലികത്വം ഇല്ലാത്ത ഒറ്റശബ്ദംപോലും ഒരു മാതൃകാറിപ്പബ്ലിക്കിനുള്ളിലു് അനുവദിക്കപ്പെടുകയില്ല. ധീരവും അനുശാസ്സിതവുമായ ഒരു ജീവിതത്തിനു് പൗര൯മാരെ പ്രേരിപ്പിക്കാ൯പറ്റുന്നതരം രാഗങ്ങളെ തെരഞ്ഞെടുത്തുനലു്കുവാനാണു് വിജ്ഞാനിയും വൃദ്ധനുമായ ഗ്ലൗക്കോണിനോടു് പ്ലേറ്റോ ആവശ്യപ്പെടുന്നതു്. ധീരനായ ഒരു പട്ടാളക്കാര൯റ്റെ സ്വരത്തേയും ശബ്ദത്തേയും തികച്ചും പ്രതിനിധീകരിക്കാ൯കഴിവുള്ള ഒന്നിനെ അവ൪ അന്വേഷിക്കുന്നു. പദം, ക്രമം, ലയം എന്നിങ്ങനെ ഗാനത്തി൯റ്റെ മൂന്നു് ഘടകങ്ങളെയും അവ൪ യുക്തിയുക്തം പരിശോധിച്ചു് വിലയിരുത്തുന്നു. സങ്കലിതവും അന്യന്തവും ശോകഗീത[Elegy]ങ്ങളു്ക്കുമാത്രം അനുയോജ്യവുമായ ലിഡിയ൯[Lydian]പദങ്ങളെ അവ൪ അപ്പാടെ തള്ളിക്കളയുന്നു. മാന്യരായ സു്ത്രീകളു്പോലും അവയെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല. പിന്നെ പുരുഷ൯മാ൪മാത്രമായി എന്തിനു് സ്വീകരിക്കുന്നു? നമ്മുടെ ഭാവിരക്ഷക൪ത്താക്കളു്ക്കു് മദ്യലഹരി മൃദുലത ആലസ്യം തുടങ്ങിയ ദോഷങ്ങളും ഉണു്ടാവുകവയ്യ. ആയതുകൊണു്ടു് മദ്യപിച്ചിരിക്കുമ്പോഴും മനസ്സമാധാനമില്ലാത്തപ്പോഴും മനുഷ്യ൪ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന അയോണിയ൯[Ionian], ലിഡിയ൯[Lydian] എന്നീ ശിഥിലക്രമങ്ങളെയും പൗര൯മാരുടെ ഏഴയലത്തുവെച്ചുപോലും കൈകാര്യംചെയ്യുന്നതു് അനുവദിക്കപ്പെടാ൯പാടുള്ളതല്ലെന്നു് അവ൪ വ്യവസ്ഥചെയ്യുന്നു. 'പൗര൯മാ൪ അന്ധമായി പിന്തുടരുന്ന സുഖലോലുപത്വം രാഷ്ട്രത്തിനു് ഒരു ശാപമായിത്തീ൪ന്നിരിക്കുകയാണു്. അതിലു്നിന്നും ഒരു മോചനംനേടലാണു് ഗാനങ്ങളെ അവയുടെ ക്രമത്തി൯റ്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലു് ഇപ്രകാരം വിവേചനപ്പെടുത്തുന്നതു്.'
പദം ക്രമം എന്നിവകഴിഞ്ഞു് പരിശോധിക്കപ്പെടുന്നതു് ലയമാണു്. വിപുലവും വൈവിദ്ധ്യപൂ൪ണ്ണവുമായ യോഗമല്ല നമുക്കാവശ്യമായിട്ടുള്ളതു്, ധീരവും അനുശാസിതവുമായ ഒരു ജീവിതത്തിനുപറ്റുന്നതരം രാഗം മാത്രമാണു്. വൃത്തത്തെ തെരഞ്ഞെടുത്തു് യുക്തമായ പദങ്ങളെക്കൊണു്ടു് അതിനെ ശ്രുതിയുക്തമാക്കിത്തീ൪ക്കുന്നു. അല്ലാതെ, പദങ്ങളെക്കൊണു്ടു് വൃത്തവും ശ്രുതിയും നി൪മ്മിക്കുകയല്ലവേണു്ടത്. പദം ക്രമം ലയം എന്നീ മൂന്നു് ഘടകങ്ങളിലും മു൯പറഞ്ഞ നിബന്ധനകളെ അനുസരിക്കുന്ന ഗാനങ്ങളെമാത്രമേ പൗര൯മാരുടെ ഉപയോഗത്തിനായി ശുപാ൪ശ്ശചെയ്യുവാ൯ സു്റ്റേറ്റിനു് അധികാരമുള്ളൂ. അവയെ ധിക്കരിക്കുന്ന ഗാനം ഒരു വിദ്രോഹവസു്തുവത്രേ. അതിനെ പ്രക്ഷേപണംചെയ്യുന്നതു് ആളു് ഇ൯ഡൃാ റേഡിയോവായാലും ഒരു ആകാശക്കോളാമ്പിയായാലും അതൊരു കുറ്റകൃത്യമാണു്. 'കവികളോടും ഗായക൯മാരോടും അവരുടെ രചനകളിലു് നല്ല പാത്രങ്ങളെമാത്രം ചിത്രീകരിപ്പാനും മറ്റൊന്നുംതന്നെ എഴുതാതിരിപ്പാനും പ്രത്യേകം നി൪ദ്ദേശ്ശിക്കേണു്ടതാണു്. മാത്രമല്ല അപ്രകാരമുള്ള നി൪ദ്ദേശങ്ങളു് മറ്റെല്ലാ കലാകാര൯മാ൪ക്കും നലു്കുകയും ചീത്തപ്പാത്രങ്ങളെ ചിത്രീകരിക്കുന്നതിലു്നിന്നു് അവരെ വിരമിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യേണു്ടതാണു്. സമൂഹത്തിലെ അച്ചടക്കരാഹിത്യം, നീചസ്സ്വഭാവം, ചിത്രം കൊത്തുപണി ശിലു്പ്പവിദ്യ തുടങ്ങിയവയിലു്ക്കാണുന്ന വൈരൂപ്യം മുതലായവയെ അങ്ങനെ ഇല്ലായു്മചെയ്യാം. അതിനു് കലാകാര൯മാ൪ക്കു് സാധിക്കുകയില്ലെങ്കിലു് അവരുടെ കലാപ്പ്രവ൪ത്തനങ്ങളെ നിരോധിക്കുകതന്നെവേണം. അപ്രകാരം നമ്മുടെ ഭാവിരക്ഷക൪ത്താക്കളു് ദുഷിച്ചവരായിത്തീരാതെകഴിക്കാം. നിരവധി കലാകാര൯മാ൪ ദിനംപ്രതി അലു്പ്പാലു്പ്പമായി ചെയു്തുവരുന്ന അനാരോഗ്യകരമായ പ്രവ൪ത്തനങ്ങളേയും അവിവേകത്തോടുകൂടി ചെയ്യുന്ന ഗൗരവതരമായ മാനസികത്തെറ്റുകളേയും നിരോധിക്കുകതന്നെവേണം. നമ്മുടെ കലാകാര൯മാ൪ക്കും തൊഴിലു്ക്കാ൪ക്കും സൗന്ദര്യത്തി൯റ്റെ യഥാ൪ത്ഥരൂപത്തെ ആവിഷു്ക്കരിക്കുവാ൯ കഴിവുണു്ടാകട്ടേ. അങ്ങനെ ഒരു നല്ല അന്തരീക്ഷത്തിലു് ജീവിക്കുന്ന നമ്മുടെ യുവാക്കളു് അഭിവൃദ്ധിപ്പെടണം. അവ൪ കാണുന്നതും കേളു്ക്കുന്നതുമായ എല്ലാ കലാപ്പ്രവ൪ത്തനങ്ങളും അവരെ നന്നാക്കിത്തീ൪ക്കുന്നതിന്നുമാത്രമേ പ്രോത്സാഹജനകമായിക്കൂടൂ. സുഖാവഹമായ കുളി൪കാറ്റു് ശരീരത്തിനും മനസ്സിനും ഉ൯മേഷം പകരുന്നതുപോലെയാണിതു്. അപ്രകാരം യുക്തിബോധത്തേയും യാഥാ൪ത്ഥ്യബോധത്തേയും അതു് അവരിലു് സൃഷ്ടിക്കുകയും അവരെ പുതിയ ആളുകളായി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.' [പ്ലേറ്റോ- റിപ്പബ്ലിക്കു് ഭാഗം 3. 'വിദ്യാഭാസത്തി൯റ്റെ ആരംഭികഘട്ടം'].
യഥാ൪ത്ഥസൗന്ദര്യത്തി൯റ്റെ ദ൪ശ്ശനത്താലു് ദീപു്തമാക്കപ്പെടുന്ന മനുഷ്യമനസ്സു് സൗന്ദര്യത്തെ സമൂഹമദ്ധ്യത്തിലു് തെരയുകയും, അതിനെയവിടെ കാണാതെവരുന്നപക്ഷം അതിനെ മറച്ചുപിടിച്ചു് ഇരുളു്പരത്തുന്ന വൈരുദ്ധ്യങ്ങളോടു് വിരോധഭാവേന വ൪ത്തിക്കുകയുംചെയ്യുന്നു. ഒരു ദ൪ശനം സ്വായത്തമാക്കിക്കഴിഞ്ഞ പരിവ൪ത്തനദാഹികളായ വിശ്വാസികളു് വിഷയാസക്തിക്കെതിരെ പൊരുതുകയും കലയിലെയും സാഹിത്യത്തിലെയും രാഷ്ട്രീയത്തിലെയും അന്ധകാരത്തി൯റ്റെ ഉള്ളിലു്നിന്നുതന്നെ വിപ്ലവങ്ങളു് വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുകയും ചെയു്തുകൊണു്ടു് പ്രവ൪ത്തനത്തി൯റ്റെ പ൪വ്വതോന്നതിയിലേക്കു് കുതിക്കുന്നു. ദ൪ശനദരിദ്രരാകട്ടെ അന്ധകാരത്തെത്തന്നെ ആവിഷു്ക്കരിക്കുകയും ദുഷ്ടിനു് നിത്യതകലു്പ്പിക്കുകയും ചെയു്തുകൊണു്ടു് അരാജകത്വത്തി൯റ്റെ ആഴത്തിലേക്കു് തലകുത്തിവീഴുന്നു. ആദരണീയവും അനുകരണീയവുമായ ഭാവമാതൃകകളു് കലയിലൂടെയും സാഹിത്യത്തിലൂടെയും രാഷ്ട്രീയത്തിലൂടെയും പ്രോജ്ജ്വലവും പ്രകാശമാനവുമാക്കപ്പെടുമ്പോഴാണു് പരിഷു്ക്കരണത്തിലൂടെയും പരിവ൪ത്തനത്തിലൂടെയും പ്രസു്തുതസമൂഹം പുരോഗമിക്കുന്നതു്.
തമസ്സി൯റ്റെയും ദ൪ശനത്തി൯റ്റെയും നൂറ്റാണു്ടുകളു്നീളുന്ന പരസു്പ്പരസംഘ൪ഷത്തിലു്നിന്നും വല്ലപ്പോഴുമൊരിക്കലു് മിന്നലു്പ്പിണരുകളു് ഉയിരെടുക്കുകയും മനുഷ്യമനസ്സിനു് വഴികാട്ടുകയും ചെയ്യാറുണു്ടു്. നാരായണഗുരു, കുമാരനാശാ൯, കെ. പി. ജി. നമ്പൂതിരി മാസ്സു്റ്റ൪ തുടങ്ങിയ അദ്ധ്യാപകശ്ശ്രേഷു്ഠ൪ അക്ഷരത്തി൯റ്റെ കൊള്ളിമീ൯വെളിച്ചത്തിലു് ഈ അന്ധകാരത്തിനകത്തെ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളെ ചുടലപ്പറമ്പിലെ തീയിലെന്നപോലെ നമുക്കു് ദൃശ്യമാക്കിത്തന്നു. വിഷയാസക്തിക്കെതിരെ പടപൊരുതിയ ഈ വിശ്വാസികളു് കാമോത്സുകതയുടെ കനത്തഭിത്തികളു് ഭേദിച്ചു് മനുഷ്യസൗന്ദര്യത്തെയും സ്വത്വത്തെയും പുറത്തുകൊണു്ടുവരുകയും, സ്വച്ഛവും ആദ൪ശ്ശസുന്ദരവുമായ ഒരു ജീവിതം നയിക്കുന്നതിനു് ഈ സമൂഹത്തി൯റ്റെയുള്ളിലു്ത്തന്നെ നിലവിലുള്ള സാദ്ധ്യതകളെ വ്യക്തമായി വിശദീകരിക്കുകയും ചെയു്തു. പ്രഖ്യാതങ്ങളായ നിരവധി പ്രക്ഷോഭസമരങ്ങളു് അതിനെത്തുട൪ന്നു് കേരളക്കരയെ പ്രകമ്പനംകൊള്ളിക്കുകയും ചിന്തിപ്പിക്കുകയും ചെയു്തുവെന്നതും, മാറുമറച്ചുകൊണു്ടു് പൊതുവഴിയേനടക്കാനും പള്ളിക്കൂടത്തിലു്പ്പോകാനും കുടികിടപ്പുഭൂമിയിലെ അദ്ധ്വാനഫലം അനുഭവിക്കാനും മിച്ചഭൂമിയുടെ ഏറ്റെടുക്കലും പൊതുവിതരണവും ആവശ്യപ്പെടാനുമൊക്കെയുള്ള അവകാശങ്ങളു്ക്കു് നിയമപരിരക്ഷനലു്കുന്ന നയങ്ങളു് നടപ്പിലാക്കാ൯ നമ്മുടെ ഗവണു്മെ൯റ്റുകളു് നി൪ബ്ബന്ധിതമായിത്തീ൪ന്നുവെന്നതും ചരിത്രവസു്തുതകളാണു്.
കലാപരവും സാഹിത്യപരവും രാഷ്ട്രീയവുമായ സാഹചര്യങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണു് വ്യക്തിയിലുള്ള മൃഗമോ മനുഷ്യനോ ഉണ൪ന്നെഴുന്നേലു്ക്കുന്നതു്. കഥാപാത്രങ്ങളു് ജീവിതത്തിലെ ദുഷ്ടിനോടു് സാത്മ്യംപ്രാപിച്ചതരത്തിലു് ആയിരിക്കുമ്പോളു് വൈരൂപ്യത്തി൯റ്റെ നിരന്തരസ്സു്പ്പ൪ശ്ശനത്താലു് അവമതിക്കപ്പെടുകയും വൈരുദ്ധ്യത്തി൯റ്റെ ഭോഗലോലുപതയിലു് നീന്തിത്തുടിക്കയും ചെയു്തുകൊണു്ടു്, ദുഷ്ടു് ലോകനിയതമാണെന്ന മിഥ്യാധാരണയിലു്പ്പെട്ടു്, അക്രമത്തി൯റ്റെയും അരാജകത്വത്തി൯റ്റെയും അഗാധഗ൪ത്തത്തിലേക്കു് മനുഷ്യമനസ്സു് ആപതിക്കുന്നു. സാഹചര്യത്തി൯റ്റെ സ്വാധീനത വള൪ന്നുവരുന്ന മനസ്സുകളെ അത്രയേറെ ബാധിക്കുന്നു. രാഗവും ലയവും മനസ്സിലേക്കു് ചൂഴു്ന്നിറങ്ങി അതി൯റ്റേതായ ഒരു മുദ്ര അവിടെ പതിപ്പിക്കുന്നു. തന്നിമിത്തമാണു് സമൂഹത്തിലു് വ്യാപരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന കാവ്യങ്ങളേയും സംഗീതത്തേയും ഇത്ര ക൪ശ്ശനമായരീതിയിലു് പരിശോധിക്കേണു്ടിവരുന്നതു്. അധികമായ ശബ്ദം അരക്ഷിതത്വത്തിലേക്കും അരാജകത്വത്തിലേക്കും വ്യക്തിയേയും സമൂഹത്തേയും വഴിതെറ്റിക്കുന്നു. അധികം ശബ്ദവും അരക്ഷിതത്വബോധവുമാണു് നമ്മുടെ സമൂഹത്തിലു് ദൃശ്യമായിരിക്കുന്ന ധാ൪മ്മികാപഭ്രംശത്തിനു് നിദാനമെന്നു് വിശ്രുത ഇ൯ഡൃ൯ ശാസു്ത്രജ്ഞനും അമേരിക്ക൯ തിയററ്റിക്കലു് ഫിസിസിസ്സു്റ്റും ക്വാണു്ടം ഒപു്റ്റിക്കു്സ്സിലു് ലോകത്തു് അദ്വിതീയനും മലയാളിയുമായ ഡോ. ഇ. സി. ജി. സുദ൪ശ്ശ൯ തിരുവനന്തപുരത്തു് അഭിപ്രായപ്പെടുകയുണു്ടായി. പുരാതനകാലത്തെ അദ്ധ്യാപകശ്ശ്രേഷു്ഠനായിരുന്ന പ്ലേറ്റോവും ആധുനികകാലത്തെ ശാസു്ത്രപ്പ്രതിഭയായ സുദ൪ശ്ശനും ഒരേപോലെ യോജിപ്പിലെത്തിയിരിക്കുന്ന വസു്തുത സ്വന്തം കണു്ഠവും ശ്വാസകോശവും പരമാവധി അനുവദിക്കുന്നത്ര ഉച്ചത്തിലു് ശബ്ദമുണു്ടാക്കുവാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യമേ മനുഷ്യനു് നലു്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളൂ എന്നതാണു്. കൃത്രിമവും അസ്സ്വാഭാവികവുമായ ശബ്ദങ്ങളു് പക്ഷികളു്, മൃഗങ്ങളു്, മനുഷ്യ൪ എന്നീ ജൈവാവിഷു്ക്കരണങ്ങളിലു് വിന്യസിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ഉണ്മയെ നേരിട്ടു് ആദേശംചെയ്യുകയും ജൈവധ൪മ്മതി൯റ്റെ കാര്യനി൪വ്വാഹകരായ നൈസ൪ഗ്ഗികസിദ്ധികളുടെ പ്രവ൪ത്തനത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. കോഴിയുടെ ശരീരത്തിലു്നിന്നും കൂടുതലു് കൂടുതലു് മുട്ടകളു് പുറത്തുചാടിക്കാ൯പോലും യന്ത്രസംഗീതം പര്യാപു്തമാണെന്നു് തെളിയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണു്. ശബ്ദം വിഷമാണു്. അത് വിഷയാസക്തി വള൪ത്തുന്നു. നമ്മുടെ സമൂഹത്തെ ഗ്രസിച്ചിരിക്കുന്ന വിശ്വാസത്തക൪ച്ചയുടെ ആഴം ശബ്ദദുരന്തത്തി൯റ്റെ വ്യാപു്തിക്കുള്ളിലു് കൃത്യമായും അളന്നുകുറിക്കാം.
[നമ്മുടെ ദേശീയമൃഗമായി പട്ടി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെടുകയും നി൪ത്താതെ പട്ടി കുരച്ചുകൊണു്ടിരിക്കുന്നതു് നമ്മുടെ ദേശീയശബ്ദവും ശാപവുമായി മാറുകയും ചെയ്യപ്പെടുന്നതിനും മൂന്നുദശാബ്ദംമുമ്പു് എഴുതപ്പെട്ടതു്].
Read the first part: https://sahyadrimalayalam.blogspot.com/2013/08/019-1.html
Written in 1984
ശബ്ദം ശരീരം സമൂഹം. ഭാഗം 2
പി. എസ്സു്. രമേശു് ചന്ദ്ര൯
തിരികെ വിളിക്കുക എന്ന കവിതയുടെ മുഖവുര. ഭാഗം 2. ടെലിവിഷ൯ വ്യാപകമാവുന്നതിനുമുമ്പു് 1984ലു് എഴുതപ്പെട്ടതു്. ഉച്ചഭാഷിണി നിരോധനത്തി൯റ്റെ നൈതികത സ്ഥാപിക്കപ്പെടുന്നതിലു് നി൪ണ്ണായക പങ്കു വഹിച്ചു.
ആമുഖം: (കമ്പ്യൂട്ടറുകളുടെയും ലാപ്പു്ടോപ്പുകളുടെയും മൊബൈലു്ഫോണുകളുടെയും കാലത്തുനിന്നും ടേപ്പു്റെക്കോ൪ഡറുകളുടെയും കാസ്സെറ്റുകളുടെയും കാലത്തേക്കൊരു യാത്രപോയാലോ? അതായതു് പേ൪ഷ്യയിലു്നിന്നുവരുന്നവ൪ നാട്ടിലുള്ള ബന്ധുക്കളു്ക്കു് ഒരു ടേപ്പു്റെക്കാ൪ഡറും വാച്ചും ലൈറ്ററും സു്പ്രേയും കൊണു്ടുകൊടുത്തിരുന്ന കാലം. ശബ്ദശല്യംകാരണം ആളുകളു് പൊറുതിമുട്ടിയിരുന്ന കാലം. ശബ്ദശല്യം നിയന്ത്രിച്ചുകൊണു്ടുള്ള നിയമങ്ങളെക്കുറിച്ചു് ആളുകളു് ആലോചിച്ചുതുടങ്ങിയിട്ടുപോലും ഉണു്ടായിരുന്നില്ലാത്ത കാലം. 1980കളു്! ആ ശാസു്ത്രീയനീക്കത്തിനു് തുടക്കംകുറിച്ച ലേഖനത്തി൯റ്റെ പുനഃപ്രസിദ്ധീകരണമാണിതു്. ഇതിലു്പ്പറയുന്ന പലകാര്യത്തിനും ഇന്നും ഒരുമാറ്റവും സംഭവിച്ചിട്ടില്ലായിരിക്കുകയും അതിലു്പ്പലതും കൂടുതലു് മ്ലേച്ഛമായ ഒരവസ്ഥയിലെത്തുകയും ചെയു്തതുകൊണു്ടാണിതു് മുപ്പതുവ൪ഷങ്ങളു്ക്കുശേഷം പുനഃപ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നതു്). [തിരികെ വിളിക്കുക എന്ന കവിതയുടെ മുഖവുര, ഭാഗം1 ആയാണിതു് പുസു്തകരൂപത്തിലു് ആദ്യമായി പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടതു്. ടെലിവിഷ൯ വ്യാപകമാവുന്നതിനുമുമ്പു് 1984ലു് എഴുതപ്പെട്ടതു്. ഉച്ചഭാഷിണിനിരോധനത്തി൯റ്റെ നൈതികത സ്ഥാപിക്കപ്പെടുന്നതിലു് നി൪ണ്ണായക പങ്കുവഹിച്ചു.]
നീചത മാനഹാനി ചിത്തഭ്രമം എന്നീ ദുഷിച്ച മനോഭാവങ്ങളെ പ്രതിനിധാനംചെയ്യുന്ന രാഗങ്ങളേയും, ഹാ൪പ്പു് മുതലായ കമ്പിതസ്സ്വഭാവമുള്ള സംഗീതയന്ത്രങ്ങളേയും ത൯റ്റെ മാതൃകാറിപ്പബ്ലിക്കിനുള്ളിലു് പൂ൪ണ്ണമായും നിരോധിക്കുമെന്നാണു് പ്ലേറ്റോ പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതു്. ഇടയ൯മാരുടെ കുഴലുകളു്മാത്രം നിലനി൪ത്തപ്പെടുമത്രേ. ശബു്ദോലു്പ്പാദക൯റ്റെ കണു്ഠത്തി൯റ്റെയും ശ്വാസകോശത്തി൯റ്റെയും അദ്ധ്വാനം ആവശ്യപ്പെടാ൯പോരുന്ന മൗലികത ഉള്ളതിനാലാണു് ഓടക്കുഴലുകളു്മാത്രം നിലനി൪ത്തുന്നതു്. ജൈവപ്പ്രകൃതിയുടെ മൗലികത്വം ഇല്ലാത്ത ഒറ്റശബ്ദംപോലും ഒരു മാതൃകാറിപ്പബ്ലിക്കിനുള്ളിലു് അനുവദിക്കപ്പെടുകയില്ല. ധീരവും അനുശാസ്സിതവുമായ ഒരു ജീവിതത്തിനു് പൗര൯മാരെ പ്രേരിപ്പിക്കാ൯പറ്റുന്നതരം രാഗങ്ങളെ തെരഞ്ഞെടുത്തുനലു്കുവാനാണു് വിജ്ഞാനിയും വൃദ്ധനുമായ ഗ്ലൗക്കോണിനോടു് പ്ലേറ്റോ ആവശ്യപ്പെടുന്നതു്. ധീരനായ ഒരു പട്ടാളക്കാര൯റ്റെ സ്വരത്തേയും ശബ്ദത്തേയും തികച്ചും പ്രതിനിധീകരിക്കാ൯കഴിവുള്ള ഒന്നിനെ അവ൪ അന്വേഷിക്കുന്നു. പദം, ക്രമം, ലയം എന്നിങ്ങനെ ഗാനത്തി൯റ്റെ മൂന്നു് ഘടകങ്ങളെയും അവ൪ യുക്തിയുക്തം പരിശോധിച്ചു് വിലയിരുത്തുന്നു. സങ്കലിതവും അന്യന്തവും ശോകഗീത[Elegy]ങ്ങളു്ക്കുമാത്രം അനുയോജ്യവുമായ ലിഡിയ൯[Lydian]പദങ്ങളെ അവ൪ അപ്പാടെ തള്ളിക്കളയുന്നു. മാന്യരായ സു്ത്രീകളു്പോലും അവയെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല. പിന്നെ പുരുഷ൯മാ൪മാത്രമായി എന്തിനു് സ്വീകരിക്കുന്നു? നമ്മുടെ ഭാവിരക്ഷക൪ത്താക്കളു്ക്കു് മദ്യലഹരി മൃദുലത ആലസ്യം തുടങ്ങിയ ദോഷങ്ങളും ഉണു്ടാവുകവയ്യ. ആയതുകൊണു്ടു് മദ്യപിച്ചിരിക്കുമ്പോഴും മനസ്സമാധാനമില്ലാത്തപ്പോഴും മനുഷ്യ൪ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന അയോണിയ൯[Ionian], ലിഡിയ൯[Lydian] എന്നീ ശിഥിലക്രമങ്ങളെയും പൗര൯മാരുടെ ഏഴയലത്തുവെച്ചുപോലും കൈകാര്യംചെയ്യുന്നതു് അനുവദിക്കപ്പെടാ൯പാടുള്ളതല്ലെന്നു് അവ൪ വ്യവസ്ഥചെയ്യുന്നു. 'പൗര൯മാ൪ അന്ധമായി പിന്തുടരുന്ന സുഖലോലുപത്വം രാഷ്ട്രത്തിനു് ഒരു ശാപമായിത്തീ൪ന്നിരിക്കുകയാണു്. അതിലു്നിന്നും ഒരു മോചനംനേടലാണു് ഗാനങ്ങളെ അവയുടെ ക്രമത്തി൯റ്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലു് ഇപ്രകാരം വിവേചനപ്പെടുത്തുന്നതു്.'
പദം ക്രമം എന്നിവകഴിഞ്ഞു് പരിശോധിക്കപ്പെടുന്നതു് ലയമാണു്. വിപുലവും വൈവിദ്ധ്യപൂ൪ണ്ണവുമായ യോഗമല്ല നമുക്കാവശ്യമായിട്ടുള്ളതു്, ധീരവും അനുശാസിതവുമായ ഒരു ജീവിതത്തിനുപറ്റുന്നതരം രാഗം മാത്രമാണു്. വൃത്തത്തെ തെരഞ്ഞെടുത്തു് യുക്തമായ പദങ്ങളെക്കൊണു്ടു് അതിനെ ശ്രുതിയുക്തമാക്കിത്തീ൪ക്കുന്നു. അല്ലാതെ, പദങ്ങളെക്കൊണു്ടു് വൃത്തവും ശ്രുതിയും നി൪മ്മിക്കുകയല്ലവേണു്ടത്. പദം ക്രമം ലയം എന്നീ മൂന്നു് ഘടകങ്ങളിലും മു൯പറഞ്ഞ നിബന്ധനകളെ അനുസരിക്കുന്ന ഗാനങ്ങളെമാത്രമേ പൗര൯മാരുടെ ഉപയോഗത്തിനായി ശുപാ൪ശ്ശചെയ്യുവാ൯ സു്റ്റേറ്റിനു് അധികാരമുള്ളൂ. അവയെ ധിക്കരിക്കുന്ന ഗാനം ഒരു വിദ്രോഹവസു്തുവത്രേ. അതിനെ പ്രക്ഷേപണംചെയ്യുന്നതു് ആളു് ഇ൯ഡൃാ റേഡിയോവായാലും ഒരു ആകാശക്കോളാമ്പിയായാലും അതൊരു കുറ്റകൃത്യമാണു്. 'കവികളോടും ഗായക൯മാരോടും അവരുടെ രചനകളിലു് നല്ല പാത്രങ്ങളെമാത്രം ചിത്രീകരിപ്പാനും മറ്റൊന്നുംതന്നെ എഴുതാതിരിപ്പാനും പ്രത്യേകം നി൪ദ്ദേശ്ശിക്കേണു്ടതാണു്. മാത്രമല്ല അപ്രകാരമുള്ള നി൪ദ്ദേശങ്ങളു് മറ്റെല്ലാ കലാകാര൯മാ൪ക്കും നലു്കുകയും ചീത്തപ്പാത്രങ്ങളെ ചിത്രീകരിക്കുന്നതിലു്നിന്നു് അവരെ വിരമിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യേണു്ടതാണു്. സമൂഹത്തിലെ അച്ചടക്കരാഹിത്യം, നീചസ്സ്വഭാവം, ചിത്രം കൊത്തുപണി ശിലു്പ്പവിദ്യ തുടങ്ങിയവയിലു്ക്കാണുന്ന വൈരൂപ്യം മുതലായവയെ അങ്ങനെ ഇല്ലായു്മചെയ്യാം. അതിനു് കലാകാര൯മാ൪ക്കു് സാധിക്കുകയില്ലെങ്കിലു് അവരുടെ കലാപ്പ്രവ൪ത്തനങ്ങളെ നിരോധിക്കുകതന്നെവേണം. അപ്രകാരം നമ്മുടെ ഭാവിരക്ഷക൪ത്താക്കളു് ദുഷിച്ചവരായിത്തീരാതെകഴിക്കാം. നിരവധി കലാകാര൯മാ൪ ദിനംപ്രതി അലു്പ്പാലു്പ്പമായി ചെയു്തുവരുന്ന അനാരോഗ്യകരമായ പ്രവ൪ത്തനങ്ങളേയും അവിവേകത്തോടുകൂടി ചെയ്യുന്ന ഗൗരവതരമായ മാനസികത്തെറ്റുകളേയും നിരോധിക്കുകതന്നെവേണം. നമ്മുടെ കലാകാര൯മാ൪ക്കും തൊഴിലു്ക്കാ൪ക്കും സൗന്ദര്യത്തി൯റ്റെ യഥാ൪ത്ഥരൂപത്തെ ആവിഷു്ക്കരിക്കുവാ൯ കഴിവുണു്ടാകട്ടേ. അങ്ങനെ ഒരു നല്ല അന്തരീക്ഷത്തിലു് ജീവിക്കുന്ന നമ്മുടെ യുവാക്കളു് അഭിവൃദ്ധിപ്പെടണം. അവ൪ കാണുന്നതും കേളു്ക്കുന്നതുമായ എല്ലാ കലാപ്പ്രവ൪ത്തനങ്ങളും അവരെ നന്നാക്കിത്തീ൪ക്കുന്നതിന്നുമാത്രമേ പ്രോത്സാഹജനകമായിക്കൂടൂ. സുഖാവഹമായ കുളി൪കാറ്റു് ശരീരത്തിനും മനസ്സിനും ഉ൯മേഷം പകരുന്നതുപോലെയാണിതു്. അപ്രകാരം യുക്തിബോധത്തേയും യാഥാ൪ത്ഥ്യബോധത്തേയും അതു് അവരിലു് സൃഷ്ടിക്കുകയും അവരെ പുതിയ ആളുകളായി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.' [പ്ലേറ്റോ- റിപ്പബ്ലിക്കു് ഭാഗം 3. 'വിദ്യാഭാസത്തി൯റ്റെ ആരംഭികഘട്ടം'].
യഥാ൪ത്ഥസൗന്ദര്യത്തി൯റ്റെ ദ൪ശ്ശനത്താലു് ദീപു്തമാക്കപ്പെടുന്ന മനുഷ്യമനസ്സു് സൗന്ദര്യത്തെ സമൂഹമദ്ധ്യത്തിലു് തെരയുകയും, അതിനെയവിടെ കാണാതെവരുന്നപക്ഷം അതിനെ മറച്ചുപിടിച്ചു് ഇരുളു്പരത്തുന്ന വൈരുദ്ധ്യങ്ങളോടു് വിരോധഭാവേന വ൪ത്തിക്കുകയുംചെയ്യുന്നു. ഒരു ദ൪ശനം സ്വായത്തമാക്കിക്കഴിഞ്ഞ പരിവ൪ത്തനദാഹികളായ വിശ്വാസികളു് വിഷയാസക്തിക്കെതിരെ പൊരുതുകയും കലയിലെയും സാഹിത്യത്തിലെയും രാഷ്ട്രീയത്തിലെയും അന്ധകാരത്തി൯റ്റെ ഉള്ളിലു്നിന്നുതന്നെ വിപ്ലവങ്ങളു് വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുകയും ചെയു്തുകൊണു്ടു് പ്രവ൪ത്തനത്തി൯റ്റെ പ൪വ്വതോന്നതിയിലേക്കു് കുതിക്കുന്നു. ദ൪ശനദരിദ്രരാകട്ടെ അന്ധകാരത്തെത്തന്നെ ആവിഷു്ക്കരിക്കുകയും ദുഷ്ടിനു് നിത്യതകലു്പ്പിക്കുകയും ചെയു്തുകൊണു്ടു് അരാജകത്വത്തി൯റ്റെ ആഴത്തിലേക്കു് തലകുത്തിവീഴുന്നു. ആദരണീയവും അനുകരണീയവുമായ ഭാവമാതൃകകളു് കലയിലൂടെയും സാഹിത്യത്തിലൂടെയും രാഷ്ട്രീയത്തിലൂടെയും പ്രോജ്ജ്വലവും പ്രകാശമാനവുമാക്കപ്പെടുമ്പോഴാണു് പരിഷു്ക്കരണത്തിലൂടെയും പരിവ൪ത്തനത്തിലൂടെയും പ്രസു്തുതസമൂഹം പുരോഗമിക്കുന്നതു്.
തമസ്സി൯റ്റെയും ദ൪ശനത്തി൯റ്റെയും നൂറ്റാണു്ടുകളു്നീളുന്ന പരസു്പ്പരസംഘ൪ഷത്തിലു്നിന്നും വല്ലപ്പോഴുമൊരിക്കലു് മിന്നലു്പ്പിണരുകളു് ഉയിരെടുക്കുകയും മനുഷ്യമനസ്സിനു് വഴികാട്ടുകയും ചെയ്യാറുണു്ടു്. നാരായണഗുരു, കുമാരനാശാ൯, കെ. പി. ജി. നമ്പൂതിരി മാസ്സു്റ്റ൪ തുടങ്ങിയ അദ്ധ്യാപകശ്ശ്രേഷു്ഠ൪ അക്ഷരത്തി൯റ്റെ കൊള്ളിമീ൯വെളിച്ചത്തിലു് ഈ അന്ധകാരത്തിനകത്തെ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളെ ചുടലപ്പറമ്പിലെ തീയിലെന്നപോലെ നമുക്കു് ദൃശ്യമാക്കിത്തന്നു. വിഷയാസക്തിക്കെതിരെ പടപൊരുതിയ ഈ വിശ്വാസികളു് കാമോത്സുകതയുടെ കനത്തഭിത്തികളു് ഭേദിച്ചു് മനുഷ്യസൗന്ദര്യത്തെയും സ്വത്വത്തെയും പുറത്തുകൊണു്ടുവരുകയും, സ്വച്ഛവും ആദ൪ശ്ശസുന്ദരവുമായ ഒരു ജീവിതം നയിക്കുന്നതിനു് ഈ സമൂഹത്തി൯റ്റെയുള്ളിലു്ത്തന്നെ നിലവിലുള്ള സാദ്ധ്യതകളെ വ്യക്തമായി വിശദീകരിക്കുകയും ചെയു്തു. പ്രഖ്യാതങ്ങളായ നിരവധി പ്രക്ഷോഭസമരങ്ങളു് അതിനെത്തുട൪ന്നു് കേരളക്കരയെ പ്രകമ്പനംകൊള്ളിക്കുകയും ചിന്തിപ്പിക്കുകയും ചെയു്തുവെന്നതും, മാറുമറച്ചുകൊണു്ടു് പൊതുവഴിയേനടക്കാനും പള്ളിക്കൂടത്തിലു്പ്പോകാനും കുടികിടപ്പുഭൂമിയിലെ അദ്ധ്വാനഫലം അനുഭവിക്കാനും മിച്ചഭൂമിയുടെ ഏറ്റെടുക്കലും പൊതുവിതരണവും ആവശ്യപ്പെടാനുമൊക്കെയുള്ള അവകാശങ്ങളു്ക്കു് നിയമപരിരക്ഷനലു്കുന്ന നയങ്ങളു് നടപ്പിലാക്കാ൯ നമ്മുടെ ഗവണു്മെ൯റ്റുകളു് നി൪ബ്ബന്ധിതമായിത്തീ൪ന്നുവെന്നതും ചരിത്രവസു്തുതകളാണു്.
കലാപരവും സാഹിത്യപരവും രാഷ്ട്രീയവുമായ സാഹചര്യങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണു് വ്യക്തിയിലുള്ള മൃഗമോ മനുഷ്യനോ ഉണ൪ന്നെഴുന്നേലു്ക്കുന്നതു്. കഥാപാത്രങ്ങളു് ജീവിതത്തിലെ ദുഷ്ടിനോടു് സാത്മ്യംപ്രാപിച്ചതരത്തിലു് ആയിരിക്കുമ്പോളു് വൈരൂപ്യത്തി൯റ്റെ നിരന്തരസ്സു്പ്പ൪ശ്ശനത്താലു് അവമതിക്കപ്പെടുകയും വൈരുദ്ധ്യത്തി൯റ്റെ ഭോഗലോലുപതയിലു് നീന്തിത്തുടിക്കയും ചെയു്തുകൊണു്ടു്, ദുഷ്ടു് ലോകനിയതമാണെന്ന മിഥ്യാധാരണയിലു്പ്പെട്ടു്, അക്രമത്തി൯റ്റെയും അരാജകത്വത്തി൯റ്റെയും അഗാധഗ൪ത്തത്തിലേക്കു് മനുഷ്യമനസ്സു് ആപതിക്കുന്നു. സാഹചര്യത്തി൯റ്റെ സ്വാധീനത വള൪ന്നുവരുന്ന മനസ്സുകളെ അത്രയേറെ ബാധിക്കുന്നു. രാഗവും ലയവും മനസ്സിലേക്കു് ചൂഴു്ന്നിറങ്ങി അതി൯റ്റേതായ ഒരു മുദ്ര അവിടെ പതിപ്പിക്കുന്നു. തന്നിമിത്തമാണു് സമൂഹത്തിലു് വ്യാപരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന കാവ്യങ്ങളേയും സംഗീതത്തേയും ഇത്ര ക൪ശ്ശനമായരീതിയിലു് പരിശോധിക്കേണു്ടിവരുന്നതു്. അധികമായ ശബ്ദം അരക്ഷിതത്വത്തിലേക്കും അരാജകത്വത്തിലേക്കും വ്യക്തിയേയും സമൂഹത്തേയും വഴിതെറ്റിക്കുന്നു. അധികം ശബ്ദവും അരക്ഷിതത്വബോധവുമാണു് നമ്മുടെ സമൂഹത്തിലു് ദൃശ്യമായിരിക്കുന്ന ധാ൪മ്മികാപഭ്രംശത്തിനു് നിദാനമെന്നു് വിശ്രുത ഇ൯ഡൃ൯ ശാസു്ത്രജ്ഞനും അമേരിക്ക൯ തിയററ്റിക്കലു് ഫിസിസിസ്സു്റ്റും ക്വാണു്ടം ഒപു്റ്റിക്കു്സ്സിലു് ലോകത്തു് അദ്വിതീയനും മലയാളിയുമായ ഡോ. ഇ. സി. ജി. സുദ൪ശ്ശ൯ തിരുവനന്തപുരത്തു് അഭിപ്രായപ്പെടുകയുണു്ടായി. പുരാതനകാലത്തെ അദ്ധ്യാപകശ്ശ്രേഷു്ഠനായിരുന്ന പ്ലേറ്റോവും ആധുനികകാലത്തെ ശാസു്ത്രപ്പ്രതിഭയായ സുദ൪ശ്ശനും ഒരേപോലെ യോജിപ്പിലെത്തിയിരിക്കുന്ന വസു്തുത സ്വന്തം കണു്ഠവും ശ്വാസകോശവും പരമാവധി അനുവദിക്കുന്നത്ര ഉച്ചത്തിലു് ശബ്ദമുണു്ടാക്കുവാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യമേ മനുഷ്യനു് നലു്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളൂ എന്നതാണു്. കൃത്രിമവും അസ്സ്വാഭാവികവുമായ ശബ്ദങ്ങളു് പക്ഷികളു്, മൃഗങ്ങളു്, മനുഷ്യ൪ എന്നീ ജൈവാവിഷു്ക്കരണങ്ങളിലു് വിന്യസിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ഉണ്മയെ നേരിട്ടു് ആദേശംചെയ്യുകയും ജൈവധ൪മ്മതി൯റ്റെ കാര്യനി൪വ്വാഹകരായ നൈസ൪ഗ്ഗികസിദ്ധികളുടെ പ്രവ൪ത്തനത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. കോഴിയുടെ ശരീരത്തിലു്നിന്നും കൂടുതലു് കൂടുതലു് മുട്ടകളു് പുറത്തുചാടിക്കാ൯പോലും യന്ത്രസംഗീതം പര്യാപു്തമാണെന്നു് തെളിയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണു്. ശബ്ദം വിഷമാണു്. അത് വിഷയാസക്തി വള൪ത്തുന്നു. നമ്മുടെ സമൂഹത്തെ ഗ്രസിച്ചിരിക്കുന്ന വിശ്വാസത്തക൪ച്ചയുടെ ആഴം ശബ്ദദുരന്തത്തി൯റ്റെ വ്യാപു്തിക്കുള്ളിലു് കൃത്യമായും അളന്നുകുറിക്കാം.
[നമ്മുടെ ദേശീയമൃഗമായി പട്ടി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെടുകയും നി൪ത്താതെ പട്ടി കുരച്ചുകൊണു്ടിരിക്കുന്നതു് നമ്മുടെ ദേശീയശബ്ദവും ശാപവുമായി മാറുകയും ചെയ്യപ്പെടുന്നതിനും മൂന്നുദശാബ്ദംമുമ്പു് എഴുതപ്പെട്ടതു്].
Read the first part: https://sahyadrimalayalam.blogspot.com/2013/08/019-1.html
Written in 1984
No comments:
Post a Comment